ΓΕΝΙΚΑ
Το σφηνοϋυπερώιο γάγγλιο είναι ένα παρασυμπαθητικό γάγγλιο μεγέθους όχι παραπάνω από 5 mm, που εντοπίζεται μέσα στο κρανίο, στον πτερυγοϋπερώιο βόθρο. Από το σφηνοϋυπερώιο γάγγλιο ξεκινούν νευρικές ίνες προς τους δακρυϊκούς αδένες, αδένες της ρινικής κοιλότητας, παραρινικούς κόλπους, υπερώα και άνω φάρυγγα. Από το γάγγλιο διέρχονται χωρίς όμως να τερματίζουν σε αυτό μεταγαγγλιακές συμπαθητικές ίνες και κεντρομόλοι σωματοαισθητικοί κλάδοι από το άνω γναθιαίο νεύρο. Όλοι οι μεταγαγγλιακοί παρασυμπαθητικοί και συμπαθητικοί κλάδοι καθώς και οι κεντρομόλοι σωματοαισθητικοί μπορεί να αποκλειστούν με τον αποκλεισμό του σφηνοϋυπερώιου γάγγλιου.
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
• Αθροιστική κεφαλαλγία
• Άτυπη προσωπαλγία
• Νευραλγία τριδύμου
ΤΕΧΝΙΚΗ
Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση και το κεφάλι σταθεροποιείται σε μαξιλάρι κουλούρα . Με τη βοήθεια ακτινοσκόπησης, σε πλάγια λήψη, εντοπίζεται η πτερυγοϋπερώιος σχισμή που μοιάζει με ανεστραμμένο βάζο. Επάνω από τη σχισμή είναι ο σφηνοειδής κόλπος και από κάτω ο άνω γναθιαίος κόλπος. Το σημείο εισόδου της βελόνας σημαδεύεται με ένα μεταλλικό δείκτη και εντοπίζεται κάτω ακριβώς από το ζυγωματικό τόξο. Μετά από τοπική αναισθησία μία τυφλή βελόνα μήκους 10 εκατοστά προωθείται αργά δια μέσου εισαγωγέα προς τα μπροστά και άνω. Η ακτινοσκοπική λήψη γίνεται προσθιοπίσθια και η βελόνα προωθείται μέχρι να συναντήσει το ρινικό τοίχωμα. Σε αυτό το σημείο γίνεται έγχυση του διαλύματος φαρμάκων. Η ίδια τεχνική εφαρμόζεται και όταν γίνεται εφαρμογή ραδιοσυχνότητας στο γάγγλιο. Η διαφορά είναι ότι χρησιμοποιείται ειδική βελόνα και ηλεκτρόδιο που εισάγεται μέσω της βελόνας. Το γάγγλιο διεγείρεται με αισθητικό τεστ με τη βοήθεια γεννήτριας ραδιοσυχνοτήτων και όταν επιβεβαιωθεί η εντόπισή του, εφαρμόζεται η ραδιοσυχνότητα κλασική ή παλμική . Η παραισθησία που νιώθει ο ασθενής κατά το αισθητικό τεστ πρέπει να εντοπίζεται στα πλάγια και το πίσω τοίχωμα της μύτης με χαμηλή ένταση ρεύματος. Δεν θα πρέπει να προκαλείται παραισθησία στην μαλακή υπερώα ή στην άνω γνάθο γιατί τότε το άκρο της βελόνας είναι κοντά στο άνω γναθιαίο νεύρο ή σε κλάδο αυτού. Σε αυτή την περίπτωση αν εφαρμοστεί κλασική ραδιοσυχνότητα θα καταστραφεί το άνω γναθιαίο νεύρο και όχι το σφηνοϋυπερώιο γάγγλιο. Αν εφαρμοστεί παλμική ραδιοσυχνότητα ακόμη και με λάθος εντόπιση του άκρου της βελόνας δεν θα προκληθεί βλάβη. (1-21)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Ferrante FM, Kaufman AG, Dunbar SA, Cain CF, Cherukuri S. Sphenopalatine ganglion block for the treatment of myofascial pain of the head, neck, and shoulders. Reg Anesth Pain Med. 1998 Jan-Feb;23(1):30-6.
2. Janzen VD, Scudds R. Sphenopalatine blocks in the treatment of pain in fibromyalgia and myofascial pain syndrome. Laryngoscope. 1997 Oct;107(10):1420-2.
3. Manahan AP, Malesker MA, Malone PM. Sphenopalatine ganglion block relieves symptoms of trigeminal neuralgia: a case report. Nebr Med J. 1996 Sep;81(9):306-9.
4. Morelli N, Mancuso M, Felisati G, Lozza P, Maccari A, Cafforio G, Gori S, Murri L, Guidetti D. Does sphenopalatine endoscopic ganglion block have an effect in paroxysmal hemicrania? A case report. Cephalalgia. 2009 May 5.
5. Narouze S, Kapural L, Casanova J, Mekhail N. Sphenopalatine ganglion radiofrequency ablation for the management of chronic cluster headache. Headache. 2009 Apr;49(4):571-7. Epub 2008 Sep 9.
6. Olszewska-Ziaber A, Ziaber J, Rysz J. [Atypical facial pains–sluder’s neuralgia–local treatment of the sphenopalatine ganglion with phenol–case report] Otolaryngol Pol. 2007;61(3):319-21. [Article in Polish]
7. Peterson JN, Schames J, Schames M, King E. Sphenopalatine ganglion block: a safe and easy method for the management of orofacial pain. Cranio. 1995 Jul;13(3):177-81.
8. Prasanna A, Murthy PS. Vasomotor rhinitis and sphenopalatine ganglion block. J Pain Symptom Manage. 1997 Jun;13(6):332-8.
9. Quevedo JP, Purgavie K, Platt H, Strax TE. Complex regional pain syndrome involving the lower extremity: a report of 2 cases of sphenopalatine block as a treatment option. Arch Phys Med Rehabil. 2005 Feb;86(2):335-7.
10. Raj P, Lou L, Erdine S et al. Radiographic imaging for regional anesthesia and pain management. New York, Churchill Living-stone, 2003, pp 66-71.
11. Robiony M, Demitri V, Costa F, Politi M. [Percutaneous maxillary nerve block anesthesia in maxillofacial surgery] Minerva Stomatol. 1999 Jan-Feb;48(1-2):9-14. Italian.
12. Saberski L, Ahmad M, Wiske P. Sphenopalatine ganglion block for treatment of sinus arrest in postherpetic neuralgia. Headache. 1999 Jan;39(1):42-4.
13. Sanders M, Zuurmond WW. Efficacy of sphenopalatine ganglion blockade in 66 patients suffering from cluster headache: a 12- to 70-month follow-up evaluation. J Neurosurg. 1997 Dec;87(6):876-80.
14. Stechison MT, Brogan M. Transfacial transpterygomaxillary access to foramen rotundum, sphenopalatine ganglion, and the maxillary nerve in the management of atypical facial pain. Skull Base Surg. 1994;4(1):15-20.
15. Varghese BT, Koshy RC. Endoscopic transnasal neurolytic sphenopalatine ganglion block for head and neck cancer pain. J Laryngol Otol. 2001 May;115(5):385-7.
16. Waldman S. Atlas of Interventional Pain Management. Philadelphia, WB Sanders, 1998, pp 10-12.
17. Waldman, S. Sphenopalatine ganglion block- 80 years later. Reg Anesth 1993; 18:274-276.
18. Waxman, S. Correlative Neuroanatomy, 23rd ed. Stamford, Appleton & Lange, 1996. Pp 265-266.
19. Windsor RE, Jahnke S. Sphenopalatine ganglion blockade: a review and proposed modification of the transnasal technique. Pain Physician. 2004 Apr;7(2):283-6.
20. Windsor R, Gore H, Merson M: Interventional sympathetic blockade. In Lennard T (ed.) Pain Procedures in Clinical Practice, 2nd ed. Philadelphia, Hanley & Belfus, 2000, pp 321-324.
21. Yang Y, Oraee S. A novel approach to transnasal sphenopalatine ganglion injection. Pain Physician. 2006 Apr;9(2):131-4.
