For Professionals
 
 

Επώδυνη Διαβητική Πολυνευροπάθεια

Παπαδόπουλος Δημήτρης Επεμβατικός Ιατρός Πόνου - Fellow of Interventional Pain Practice (FIPP)

Ανανεώθηκε 13 February, 2011

ΓΕΝΙΚΑ

Η διαβητική πολυνευροπάθεια είναι ένας από τους πιο συχνούς τύπους νευροπάθειας.   250 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη και 20 με 30 εκατομμύρια από αυτούς υποφέρουν από νευροπάθεια. Η διαβητική πολυνευροπάθεια έχει σχέση με τη χρονιότητα του διαβήτη και με τον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα. Ο στενός  έλεγχος των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα καθορίζει σε σημαντικό βαθμό τον έλεγχο και την πρόληψη της διαβητικής επώδυνης πολυνευροπάθειας.
Η διαβητική πολυνευροπάθεια είναι το αποτέλεσμα της άμεσης επίδρασης της γλυκόζης στα νευρικά κύτταρα. Επιπλέον η νευρική βλάβη συνοδεύεται από μικροαγγειακή δυσλειτουργία η οποία βλάπτει το αγγειακό δίκτυο των νεύρων. Το τελευταίο συμβαίνει λόγω της οξείδωσης, η οποία προκαλείται από την υπεργλυκαιμία και άλλες διαταραχές ομοιόστασης και μεταβολισμού. Αυτός είναι ο λόγος που η νευροπάθεια και ο νευροπαθητικός πόνος συμβαίνουν πιο συχνά σε ασθενείς με χρόνιο και μη καλά ελεγχόμενο διαβήτη και οι οποίοι ταυτόχρονα έχουν και άλλους παράγοντες καρδιαγγειακής επικινδυνότητας όπως υπέρταση, υπερλιπιδαιμία και δυσλιπιδαιμία (υψηλή τιμή τριγλυκεριδίων και χαμηλή τιμή HDL (HIGH DENSITY LIPOPROTEINS) οι οποίοι ευθύνονται για τις μικροαγγειακές επιπλοκές του διαβήτη .

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Τα αρχικά συμπτώματα που παρατηρούνται είναι ελαττωμένη αισθητικότητα, αίσθημα καύσους στα πόδια, το οποίο συμβαίνει ιδιαίτερα το βράδυ και επιδεινώνεται με την επαφή και αίσθημα τσιμπήματος από βελόνες στα πόδια.  Επίσης μπορεί να παρατηρούνται επεισόδια οξέος παροξυσμικού πόνου.  Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να συνοδεύονται από τροφικές αλλοιώσεις και φτωχή επούλωση των πληγών λόγω και της μικροαγγειοπάθειας. Μπορεί να υπάρχει επίσης αλλοδυνία και υπερπάθεια.
Η κλινική εξέταση θα πρέπει να περιλαμβάνει πλήρη νευρολογικό έλεγχο αισθητικών και κινητικών λειτουργιών και αξιολόγηση αντανακλαστικών.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις καθώς και εξετάσεις αγωγιμότητας και ηλεκτρομυογράφημα είναι δυνατό να συμπληρώνουν το διαγνωστικό έλεγχο.

ΔΙΑΦΟΡΟΔΙΑΓΝΩΣΗ

Περαιτέρω έλεγχος για τον αποκλεισμό άλλων αιτιών πολυνευροπάθειας θα πρέπει να γίνεται σε περίπτωση που ο ασθενής αναφέρει κάποιο από τα εξής συμπτώματα: οξεία έναρξη, ασυμμετρία των συμπτωμάτων, πολύ πόνο, αξιόλογα κινητικά συμπτώματα ή ταχεία εξέλιξη κινητικών μεταβολών. Ειδικές εξετάσεις μπορεί να ξεχωρίσουν άλλους τύπους πολυνευροπάθειας. Ειδικά η διάγνωση της πολυνευροπάθειας από τοξικότητα είναι σημαντική γιατί μπορεί να αναστραφεί.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Α. ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ

Σωστή και επιτυχής θεραπεία της ίδιας της πάθησης του σακχαρώδη διαβήτη, με στενό έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, είναι άκρως σημαντική για την πρόληψη και καθυστέρηση της έναρξης των συμπτωμάτων της επώδυνης πολυνευροπάθειας. Από τη στιγμή που αρχίσουν τα συμπτώματα, σπανίως υποχωρούν από μόνα τους και χρειάζεται να γίνει έναρξη ειδικής φαρμακευτικής αγωγής με σκευάσματα αντιμετώπισης του νευροπαθητικού πόνου.
Ο σκοπός της θεραπείας είναι να
•    Ελαττώσει την περιφερική ευαισθητοποίηση
•    Ελαττώσει την έκτοπη δραστηριότητα
•    Ελαττώσει την κεντρική ευαισθητοποίηση
•    Αυξήσει την κεντρική αναστολή του πόνου
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι της κατηγορίας των
•    Αντικαταθλιπτικών
•    Αντιεπιληπτικών
•    Οπιοειδών

ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ

Σε συγκριτικές μελέτες αρκετών φαρμακολογικών θεραπειών για την επώδυνη διαβητική πολυνευροπάθεια φάνηκε ότι τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά είναι τα πιο αποτελεσματικά φάρμακα. Ωστόσο η χορήγηση του σε υψηλές και αποτελεσματικές δόσεις περιορίζεται από τις ανεπιθύμητες παρενέργειες που συχνά συμβαίνουν. Επίσης ειδικές αντενδείξεις δεν επιτρέπουν τη χρήση τους.
Από δημοσιευμένες μελέτες φαίνεται ότι οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης – νοραδρεναλίνης duloxetine ( Cymbalta) και venlafaxine (Efexor) έχουν κυρίως δράση στο σύμπτωμα του πόνου στην επώδυνη διαβητική πολυνευροπάθεια. Η duloxetine χορηγείται σε δόσεις 60mg  μία φορά την ημέρα ή 120 mg δύο φορές την ημέρα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα τριών μελετών,  45%-55% των ασθενών που έλαβαν duloxetine ανέφεραν βελτίωση της έντασης του  πόνου πάνω από 50% σε σχέση με την ομάδα σύγκρισης .
Στη δοσολογία των 120mg χρειάζεται 4,9 ασθενείς να πάρουν το φάρμακο, ώστε ένας από αυτούς να αισθανθεί βελτίωση του πόνου πάνω από 50% (NNT 4,9). Ενώ στη δοσολογία των 60mg χρειάζεται 5,2 ασθενείς να πάρουν το φάρμακο, ώστε ένας από αυτούς να αισθανθεί βελτίωση του πόνου πάνω από 50% (NNT 5,2).

ΑΝΤΙΕΠΙΛΗΠΤΙΚΑ

Αρκετά αντιεπιληπτικά φάρμακα έχουν μελετηθεί για την επώδυνη διαβητική πολυνευροπάθεια. Η θεραπεία με gabapentin (Neurontin) έδειξε μόνο μικρές διαφορές σε σύγκριση με την αμιτρυπτιλίνη (αντικαταθλιπτικό).  39%-46% των ασθενών  που έλαβαν Pregabalin (Lyrica) σε δοσολογία από 300 έως 600 mg ανέφεραν βελτίωση του πόνου πάνω από 50%. Η Carbamazepine (Tegretol)είναι λιγότερο αποτελεσματική σε σχέση με Pregabalin (Lyrica). Duloxetine (Cymbalta), pregabalin (lyrica) , and gabapentin (Neurontin) φαίνεται να έχουν παρόμοια αποτελεσματικότητα στην επώδυνη διαβητική πολυνευροπάθεια.

Σύμφωνα με τις δημοσιευμένες  διεθνείς οδηγίες θεραπείας της επώδυνης  διαβητικής πολυνευροπάθειας

1.   φάρμακο πρώτης γραμμής
•    Duloxetine (Cymbalta)
Εάν υπάρχει αντένδειξη για τη Duloxetine (Cymbalta), τότε η θεραπεία πρέπει να ξεκινά με amitriptyline (Saroten).

2.   Φάρμακο δεύτερης γραμμής σε περίπτωση αποτυχίας της πρώτης γραμμής
•    Amitriptyline (Saroten).
•    Pregabalin (Lyrica)
•    Συνδυασμός και των δύο

3.   Φάρμακο τρίτης γραμμής
•    Tramadol (Tramal, Oxxalgan)
•    Επίθεμα λιδοκαϊνης

Σε ανθεκτικές περιπτώσεις μπορεί να δοκιμαστεί η ενδοφλέβια  χορήγηση λιδοκαϊνης.

Β.ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Σε περιπτώσεις αποτυχίας της συντηρητικής αγωγής ή  λόγω εμφάνισης σοβαρών μη ανεκτών ανεπιθύμητων παρενεργειών από τη φαρμακευτική θεραπεία , ενδείκνυται η δοκιμαστική διέγερση νωτιαίου μυελού.  Εφόσον ο ασθενής αισθανθεί ανακούφιση πάνω από 50% ακολουθεί οριστική εμφύτευση του συστήματος νευροδιέγερσης. Για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας  στην επώδυνη διαβητική πολυνευροπάθεια υπάρχουν  4 μελέτες οι οποίες δείχνουν ικανοποιητικά αποτελέσματα και η μέθοδος συστήνεται σε αποτυχία της συντηρητικής αγωγής.

ΠΗΓΕΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

1. PAIN PRACTICE JOURNAL

2. BONICA”S MANAGEMENT OF PAIN

3. PAIN PHYSICIAN JOYRNAL

4. INTERVENTIONAL PAIN MANAGEMENT BOOK

5. NEUROMODULATION JOURNAL