For Professionals
 
 

Οστεοαρθρίτιδα-Γενικά

Παπαδόπουλος Δημήτρης Επεμβατικός Ιατρός Πόνου - Fellow of Interventional Pain Practice (FIPP)

Ανανεώθηκε 08 April, 2011

ΓΕΝΙΚΑ

Η αρθρίτιδα είναι ένας γενικός όρος που σημαίνει φλεγμονή των αρθρώσεων. Η οστεοαρθρίτιδα είναι η πιο κοινή μορφή αρθρίτιδας και είναι εκφυλιστικού τύπου. Μπορεί να συμβεί σε κάθε άρθρωση του σώματος αλλά πιο συχνά παρατηρείται στις αρθρώσεις που δέχονται τη μεγαλύτερη φόρτιση. Αυτές είναι οι αρθρώσεις του γόνατος, του ισχίου και της σπονδυλικής στήλης.

Ο αρθρικός χόνδρος είναι ο ιστός που καλύπτει το άκρο του οστού σε κάθε άρθρωση. Ο φυσιολογικός χόνδρος  είναι λείος και η λειτουργία του είναι να περιορίζει τις τριβές των οστών, απορροφώντας τους κραδασμούς. Λειτουργεί λοιπόν σαν ένα απορροφητικό σφουγγάρι, που όταν δέχεται πίεση αλλάζει σχήμα και μειώνει τις δυνάμεις που ασκούνται πίσω από αυτό.

Η οστεοαρθρίτιδα προκαλεί την εκφύλιση του αρθρικού χόνδρου , ο οποίος σταδιακά χάνει την ελαστικότητα και την απορροφητικότητά του, η επιφάνειά του γίνεται πιο αδρή και εύθρυπτη και σε αρκετές περιπτώσεις  συμβαίνει απόσπαση μικρών σωματιδίων μέσα στην άρθρωση.

Η ελάττωση της απορρόφησης των κραδασμών μεταφέρει τις δυνάμεις στους τένοντες και τους συνδέσμους της άρθρωσης, οι οποίοι στους πιο πολλούς ασθενείς δεν έχουν την υποδομή (ικανή μυϊκή ισχύ) για να δεχτούν επιπλέον φόρτιση και φλεγμαίνουν προκαλώντας πόνο.

Περίπου 20 εκατομμύρια Αμερικανοί υποφέρουν από οστεοαρθρίτιδα. Η πάθηση παρατηρείται σε ηλικίες μετά τα 60 χρόνια αλλά και αρκετοί νέοι άνθρωποι 20 και 30 χρονών παρουσιάζουν συμπτώματα οστεοαρθρίτιδας.

ΑΙΤΙΑ ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ

  • Κληρονομικότητα :  κάποιο άνθρωποι γεννιούνται με ανατομική ανωμαλία κάποιων αρθρώσεων (γόνατος, ισχίου)ή της σπονδυλικής στήλης (σκολίωση) και στο πέρασμα του χρόνου εμφανίζουν πιο εύκολα οστεοαρθρίτιδα.

Κάποιο άλλοι γεννιούνται με γονιδιακή προδιάθεση νε εμφανίσουν εκφύλιση των αρθρικών χόνδρων.

  • Παχυσαρκία : είναι ένας πρόσθετος επιβαρυντικός παράγοντας για την πρόκληση οστεοαρθρίτιδας στις αρθρώσεις που δέχονται μεγάλη φόρτιση όπως είναι τα γόνατα, τα ισχία, και οι αποφυσιακές αρθρώσεις της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Η απώλεια βάρους ελαττώνει τον πόνο και επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου.
  • Τραυματισμός: ο τραυματισμός μια άρθρωσης, ενός οστού μιας άρθρωσης ή της σπονδυλικής στήλης προδιαθέτει στην πρόκληση οστεοαρθρίτιδας. Αθλητές που ασκούν σε συνεχή βάση ισχυρές δυνάμεις στις αρθρώσεις τους, οι οποίες σε βάθος χρόνου, καθίστανται τραυματικές, εμφανίζουν οστεοαρθρίτιδα από μικρή ηλικία.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

  • Δυσκαμψία και πόνος στην κίνηση
  • Πόνος μετά από υπερβολική χρήση της άρθρωσης και μετά από περιόδους αδράνειας
  • Οίδημα των αρθρώσεων και ύδραρθρο
  • Παραμόρφωση αρθρώσεων

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

  • Ιστορικό
  • Φυσική εξέταση
  • Ακτινολογικός έλεγχος

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας περιλαμβάνει

  • Απώλεια βάρους
  • Μυϊκή  ενδυνάμωση
  • Κινησιοθεραπεία
  • Φυσικοθεραπεία
  • Ψυχρά επιθέματα στις επώδυνες αρθρώσεις, ιδιαίτερα μετά από άσκηση
  • Φάρμακα
  • Ενδοαρθρική έγχυση φαρμάκων
  • Χειρουργική επέμβαση

Η απώλεια βάρους ελαττώνει την φόρτιση των επώδυνων οστεοαρθριτικών αρθρώσεων και κατά συνέπεια περιορίζει τον πόνο. Η μυϊκή ενίσχυση των μυών της πρόσθιας κυρίως επιφάνειας του μηρού, βελτιώνει την απορρόφηση κραδασμών στην άρθρωση του γόνατος.

Προτιμώνται ασκήσεις που δεν επιβαρύνουν ιδιαίτερα τις αρθρώσεις όπως το κολύμπι και το περπάτημα με αθλητικά παπούτσια σε μαλακό έδαφος. Θα πρέπει να αποφεύγονται ασκήσεις όπως το τρέξιμο, ιδιαίτερα σε σκληρές μη απορροφητικές επιφάνειες και η έντονη αεροβική προπόνηση.

Μετά από οποιασδήποτε είδους άσκησης επιβάλλεται η παγοθεραπεία των επώδυνων αρθρώσεων. Ο πάγος εφαρμόζεται πάνω στην άρθρωση για 20 λεπτά. Ανάμεσα στον πάγο και το δέρμα παρεμβάλλεται μια λεπτή βρεγμένη πετσέτα για την προστασία του δέρματος από το ψυχρό έγκαυμα. Η θεραπεία με πάγο πρέπει να επαναλαμβάνεται πολλές φορές την ημέρα ιδιαίτερα όταν οι αρθρώσεις φορτίζονται αρκετά κατά τη διάρκεια της ημέρας.

ΦΑΡΜΑΚΑ

  • Παρακεταμόλη
  • Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη
  • Duloxetine
  • Ελαφρά οπιοειδή (τραμαδόλη, κωδεϊνη)

Στην αρχή ο πόνος αντιμετωπίζεται μα παρακεταμόλη, η οποία δεν προκαλεί παρενέργειες στο γαστρεντερικό και καρδιαγγειακό σύστημα.. Βεβαίως η μακροχρόνια και καθημερινή λήψη παρακεταμόλης μπορεί να προκαλέσει νεφροπάθεια από αναλγητικά, η οποία όμως είναι αναστρέψιμη με τη διακοπή της λήψης της. Επίσης η ημερήσια δόση της παρακεταμόλης δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 3 γραμμάρια λόγω του κινδύνου πρόκλησης οξείας ηπατικής ανεπάρκειας.

Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη πρέπει να λαμβάνονται για σύντομο χρονικό διάστημα και μόνο εφόσον δεν υπάρχει αντένδειξη για τη λήψη τους. Σοβαρή αντένδειξη αποτελεί το ιστορικό καρδιοπάθειας, αρτηριακής υπέρτασης και ευαισθησίας του γαστρεντερικού συστήματος σε ερεθιστικές ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγία.

Πρόσφατα ένα φάρμακο της κατηγορίας των αντικαταθλιπτικών η Duloxetine (Cymbalta) πήρε έγκριση από την Αμερικανική Επιτροπή Φαρμάκων και Τροφών (FDA) για την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας. Η Duloxetine είναι ένα αντικαταθλιπτικό φάρμακο της κατηγορίας των αναστολέων της επαναπρόσληψης σεροτονίνης νορεπινεφρίνης που έχει επίσης έγκριση για τη θεραπεία της επώδυνης διαβητικής πολυνευροπάθειας και της ινομυαλγίας. Κάποιες πρώτες μελέτες αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητά του στη βελτίωση του οστεοαρθριτικού πόνου και της λειτουργικότητας θεωρώντας ότι ένα μέρος του πόνου της οστεοαρθρίτιδας είναι νευροπαθητικού τύπου.

Το υαλουρονικό οξύ είναι μία βιολογική ουσία που φυσιολογικά βρίσκεται στις αρθρώσεις. Αποτελεί υλικό που “τρέφει” τον αρθρικό χόνδρο και επίσης, είναι μία μακροσκοπικά παχύρευστη ουσία που δρα ως λιπαντικό στην άρθρωση του γόνατος και του ισχίου.

Έχει χρησιμοποιηθεί εκτενώς στην πρώιμη οστεοαρθρίτιδα του γόνατος, και πρόσφατα έχει ξεκινήσει η χρήση του στην άρθρωση του ισχίου, σε περιπτώσεις πρώιμων εκφυλιστικών βλαβών. Εντούτοις, δεν θεραπεύει την οστεοαρθρίτιδα αλλά βελτιώνει τον πόνο, μειώνει τη δυσκαμψία και σε πολλές περιπτώσεις καθυστερεί τη διενέργεια μιας επέμβασης ανακατασκευής της άρθρωσης.

Η ενδοαρθρική έγχυση κορτικοστεροειδών εφαρμόζεται όταν ο πόνος είναι πολύ ισχυρός και δεν υποχωρεί με τα προηγούμενα μέτρα. Συνήθως το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό, αλλά η διάρκεια του αποτελέσματος δεν είναι προβλέψιμη και ποικίλει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μπορεί να εφαρμόζεται περίπου τρεις φορές το χρόνο. Η ενδοαρθρική έγχυση στην άρθρωση του ισχίου γίνεται με τη βοήθεια ακτινοσκόπησης, από ιατρό με εμπειρία της συγκεκριμένης τεχνικής. Η ενδοαρθρική έγχυση του γόνατος μπορεί να γίνει και στο ιατρείο, χωρίς ακτινοσκοπική καθοδήγηση.

Όταν ο ασθενής δεν μπορεί να βρει ικανοποιητική ανακούφιση από τα προηγούμενα θεραπευτικά μέτρα και υπάρχει αντένδειξη για χειρουργική θεραπεία, τότε χορηγούνται ελαφρά οπιοειδή φάρμακα όπως η τραμαδόλη ή η κωδεϊνη, τα οποία είναι ανεκτά από τον ασθενή σε σχέση με πιθανές συνοδές παθήσεις από το  καρδιαγγειακό και το γαστρεντερικό σύστημα.

Κανένα από τα φάρμακα δεν αναστέλλει ή καθυστερεί την σταδιακή επιδείνωση της εκφύλισης των αρθρικών χόνδρων.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Κάποιες μελέτες δείχνουν ότι τα συμπληρώματα γλυκοζαμίνη και χονδροϊτίνη ελαττώνουν τον πόνο και βελτιώνουν τη δυσκαμψία των επώδυνων οστεοαρθριτικών αρθρώσεων, ιδιαίτερα στο γόνατο. Δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ότι η γλυκοζαμίνη βοηθάει στην αναγέννηση του αρθρικού χόνδρου.

Ο κλασικός βελονισμός και ο ηλεκτροβελονισμός μπορεί να βοηθήσουν στην ελάττωση του πόνου.

ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΟΝΟΥ

Υπάρχουν κάποιες πρόσφατες μελέτες και αναφορές περιστατικών με οστεοαρθριτικό πόνο, στους οποίους εφαρμόστηκε παλμική ραδιοσυχνότητα ενδοαρθρικά και παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση του πόνου.

Χρειάζονται ακόμη πιο μεγάλες και αξιόπιστες μελέτες για να αποδειχτεί η αποτελεσματικότητα της προαναφερθείσας θεραπευτικής τεχνικής  στην αντιμετώπιση του οστεοαρθριτικού πόνου.

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ

Σε αποτυχία της συντηρητικής θεραπείας να ανακουφίσει τον ασθενή από τον πόνο, ή όταν έχει περιοριστεί σημαντικά η ικανότητά του να εκτελεί απλές, καθημερινές φυσικές δραστηριότητες, τότε υπάρχει ένδειξη για χειρουργική αντιμετώπιση της κατάστασης.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι επέμβασης

  • Αρθροσκοπικός καθαρισμός της άρθρωσης από τα ελεύθερα σωματίδια του εκφυλισμένου αρθρικού χόνδρου και τρυπανισμός του χόνδρου.
  • Επέμβαση ολικής αρθροπλαστικής στο γόνατο ή το ισχίο. Αρθροπλαστικές επεμβάσεις μπορεί να γίνουν και σε άλλες αρθρώσεις όπως ο ώμος και ντα δάκτυλα.

Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας για τη θεραπεία που πρέπει ν αακολουθήσετε.